Công nghệ Video Hỗ trợ Trọng tài (VAR) được giới thiệu vào bóng đá Anh với mục tiêu cao cả: giảm thiểu sai sót của trọng tài, mang lại sự công bằng tuyệt đối cho trận đấu. Thế nhưng, kể từ khi xuất hiện tại Premier League mùa giải 2019/20, VAR liên tục trở thành tâm điểm của những cuộc tranh luận nảy lửa. Không ít lần, những quyết định của tổ VAR, đặc biệt là việc từ chối bàn thắng, đã khiến cầu thủ, huấn luyện viên và hàng triệu người hâm mộ phải ôm đầu tiếc nuối, thậm chí là phẫn nộ. Bài viết này sẽ cùng nhìn lại Những Bàn Thắng Bị Từ Chối Vì VAR Gây Tranh Cãi Nhất trong lịch sử bóng đá Anh, phân tích nguyên nhân và tác động của chúng.
VAR ra đời như một lẽ tất yếu trong kỷ nguyên công nghệ, hứa hẹn sẽ soi rõ mọi pha bóng, từ những tình huống việt vị chỉ tính bằng milimet đến những pha chạm tay kín đáo trong vòng cấm. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn nhiều. Ranh giới giữa “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” (clear and obvious error) – tiêu chí can thiệp của VAR – đôi khi lại trở nên vô cùng mong manh. Chính điều này đã tạo ra vô số tình huống dở khóc dở cười, nơi mà công nghệ tưởng chừng như vị cứu tinh lại biến thành “tội đồ” trong mắt nhiều người. Liệu VAR có thực sự mang lại công bằng, hay chỉ đang làm phức tạp thêm môn thể thao vua?
Lịch sử và Bối cảnh Ra đời của VAR tại Anh
Trước khi VAR chính thức được áp dụng, bóng đá Anh đã chứng kiến không ít những “bàn thắng ma”, những tình huống việt vị mười mươi bị bỏ qua, hay những pha phạm lỗi thô thiển không bị thổi phạt, gây ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả trận đấu, thậm chí cả cuộc đua vô địch hay suất trụ hạng. Nổi tiếng nhất có lẽ là bàn thắng không được công nhận của Frank Lampard vào lưới Đức tại World Cup 2010, một tình huống mà bóng rõ ràng đã qua vạch vôi.
Áp lực từ người hâm mộ, giới chuyên môn và chính các câu lạc bộ ngày càng tăng, đòi hỏi một giải pháp công nghệ để hỗ trợ các vị vua áo đen. Sau giai đoạn thử nghiệm tại FA Cup và Carabao Cup, Premier League đã chính thức “chào đón” VAR từ mùa giải 2019/20. Kỳ vọng ban đầu là rất lớn, nhưng đi kèm với đó cũng là không ít hoài nghi về cách thức vận hành và sự ảnh hưởng của nó lên tính hấp dẫn, cảm xúc của trận đấu.
Những bàn thắng bị từ chối vì VAR gây tranh cãi nhất: Điểm mặt anh tài
Kể từ khi được áp dụng, danh sách những bàn thắng bị từ chối vì VAR gây tranh cãi nhất ngày càng dài thêm. Mỗi tình huống lại là một câu chuyện khác nhau, phản ánh những khía cạnh phức tạp và đôi khi phi lý của việc áp dụng công nghệ vào bóng đá.
Cơn ác mộng “Việt vị nách” và những đường kẻ vô hình
Một trong những chỉ trích lớn nhất nhắm vào VAR là cách xác định lỗi việt vị. Công nghệ kẻ vạch ảo, dù được quảng cáo là chính xác đến từng milimet, lại thường xuyên tước đi những bàn thắng mà mắt thường gần như không thể phân biệt được cầu thủ tấn công đã đứng dưới hậu vệ cuối cùng hay chưa.
- Roberto Firmino (Liverpool vs Aston Villa, 11/2019): Bàn thắng của tiền đạo người Brazil bị từ chối vì tổ VAR cho rằng… nách của anh đã việt vị so với hậu vệ Tyrone Mings. Quyết định này gây sốc và tạo ra làn sóng chế giễu trên mạng xã hội với thuật ngữ “việt vị nách” (armpit offside) ra đời từ đây. Liệu một bộ phận cơ thể không thể ghi bàn như nách có nên được tính vào lỗi việt vị?
- Pedro Neto (Liverpool vs Wolves, 12/2019): Chỉ ít tuần sau vụ Firmino, Wolves là nạn nhân. Bàn gỡ hòa của Neto bị khước từ bởi một phần cực nhỏ ở gót chân của đồng đội Jonny Castro Otto được xác định là việt vị trong gang tấc ở pha bóng trước đó. Sự chính xác đến mức máy móc của VAR khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, cho rằng nó đi ngược lại tinh thần của luật việt vị là ngăn chặn lợi thế không công bằng rõ rệt.
- Jordan Henderson (Liverpool vs Everton, 10/2020): Trận derby Merseyside kinh điển kết thúc với tỷ số 2-2 trong sự tức tối của Liverpool. Phút bù giờ, Henderson đệm bóng tung lưới Pickford, nhưng VAR vào cuộc và xác định Sadio Mané đã việt vị trong pha bóng trước đó, chỉ bằng một phần vai áo. Những đường kẻ của VAR bị đặt dấu hỏi về độ tin cậy và góc quay camera.
Hình ảnh phòng VAR đang kẻ vạch xác định lỗi việt vị cực kỳ sít sao trong một trận đấu Premier League gây tranh cãi
Những tình huống việt vị siêu nhỏ này đặt ra câu hỏi: Liệu sự chính xác tuyệt đối có phải lúc nào cũng đồng nghĩa với công bằng? Hay nó đang làm mất đi tính liên tục và những khoảnh khắc bùng nổ cảm xúc của trận đấu?
Luật Chạm tay: Mớ bòng bong của sự diễn giải
Luật bóng chạm tay luôn là một trong những điều luật gây tranh cãi nhất, và sự xuất hiện của VAR dường như càng làm tình hình thêm phức tạp. Việc diễn giải thế nào là “cố tình”, thế nào là “vị trí không tự nhiên” của cánh tay thường phụ thuộc nhiều vào góc nhìn chủ quan của trọng tài VAR.
- Gabriel Jesus (Man City vs Tottenham, 08/2019): Man City tưởng chừng đã có bàn thắng vàng ở phút bù giờ vào lưới Spurs, nhưng VAR phát hiện bóng đã chạm tay Aymeric Laporte một cách không cố ý trong tình huống lộn xộn trước đó. Theo luật mới áp dụng khi đó, bất kỳ pha chạm tay nào dẫn đến bàn thắng, dù vô tình, đều bị thổi phạt. Luật này sau đó đã được điều chỉnh, nhưng bàn thắng của Jesus thì không thể được công nhận lại.
- Declan Rice (West Ham vs Sheffield United, 01/2020): Bàn gỡ hòa muộn của Robert Snodgrass bị từ chối vì bóng đã chạm tay Declan Rice trong pha bóng dẫn đến bàn thắng. Dù Rice bị ngã và tay anh chỉ chạm bóng một cách vô thức, VAR vẫn không công nhận bàn thắng. Sự cứng nhắc trong việc áp dụng luật khiến HLV David Moyes và các cầu thủ West Ham vô cùng thất vọng.
- Tomas Soucek (West Ham vs Chelsea, 07/2020): Một tình huống hy hữu khác. Bàn thắng của Soucek ban đầu bị từ chối vì cho rằng đồng đội Michail Antonio đã việt vị và cản trở tầm nhìn của thủ môn Kepa khi đang nằm… dưới đất. Sau khi xem lại rất kỹ, VAR mới công nhận bàn thắng, nhưng sự chậm trễ và tranh cãi ban đầu đã cho thấy sự phức tạp trong việc xác định lỗi “can thiệp vào lối chơi”.
Những pha bóng này cho thấy sự thiếu nhất quán và đôi khi khó hiểu trong cách áp dụng luật chạm tay của VAR, khiến người xem không khỏi bối rối.
Những pha phạm lỗi “bị bỏ quên” hoặc “bị thổi oan”
VAR cũng có nhiệm vụ xem xét lại các tình huống dẫn đến bàn thắng xem có lỗi phạm lỗi nào bị bỏ qua hay không. Tuy nhiên, việc xác định mức độ nghiêm trọng của pha phạm lỗi và liệu nó có ảnh hưởng trực tiếp đến bàn thắng hay không lại là một phạm trù đầy tính chủ quan.
- Ollie Watkins (Aston Villa vs West Ham, 11/2020): Watkins ghi bàn gỡ hòa cho Villa ở phút bù giờ, nhưng VAR vào cuộc và xác định anh đã có tác động nhỏ khiến hậu vệ Angelo Ogbonna của West Ham mất thăng bằng trước đó. Nhiều chuyên gia cho rằng đó là một va chạm thông thường và không đáng bị thổi phạt, nhất là khi VAR chỉ can thiệp vào “sai sót rõ ràng”.
- Gabriel Martinelli (Arsenal vs Man Utd, 09/2022): Arsenal sớm có bàn thắng mở tỷ số do công của Martinelli, nhưng VAR yêu cầu trọng tài Paul Tierney xem lại màn hình. Sau khi xem xét, ông Tierney quyết định hủy bàn thắng vì cho rằng Martin Odegaard đã phạm lỗi với Christian Eriksen trong pha tranh chấp trước đó. Quyết định này gây tranh cãi dữ dội, bởi nhiều người cho rằng đó chỉ là một pha tranh chấp 50/50 và Odegaard không hề phạm lỗi rõ ràng. Đây được xem là một trong những bàn thắng bị từ chối vì VAR gây tranh cãi nhất mùa giải 2022/23.
Trọng tài đang đứng xem lại tình huống quay chậm trên màn hình VAR đặt bên đường pitch dưới áp lực của cầu thủ
Tác động và Hệ lụy của những quyết định gây tranh cãi
Mỗi bàn thắng bị từ chối bởi VAR không chỉ đơn thuần là thay đổi tỷ số. Nó còn kéo theo hàng loạt hệ lụy:
- Ảnh hưởng tâm lý: Cầu thủ và CĐV mất đi khoảnh khắc ăn mừng, thay vào đó là sự chờ đợi căng thẳng và cảm giác hụt hẫng, thậm chí bất công nếu bàn thắng bị từ chối oan uổng.
- Thay đổi cục diện trận đấu: Một bàn thắng bị từ chối có thể làm thay đổi hoàn toàn thế trận, ảnh hưởng đến chiến thuật và tinh thần thi đấu của cả hai đội.
- Ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng: Không ít trận đấu, thậm chí cả cuộc đua danh hiệu hay trụ hạng, đã bị định đoạt bởi những quyết định gây tranh cãi của VAR.
- Giảm tính hấp dẫn: Sự chậm trễ trong việc ra quyết định, những lần ăn mừng “hụt” và các tranh cãi kéo dài khiến nhiều người cảm thấy bóng đá đang mất đi sự liền mạch và cảm xúc vốn có. Theo dõi nhịp đập bóng đá Anh tại nhipdapbongda.net, chúng ta thấy rằng các cuộc thảo luận về VAR luôn nóng hổi sau mỗi vòng đấu.
“VAR được tạo ra để sửa chữa những sai lầm rõ ràng, nhưng đôi khi nó lại tạo ra những cuộc tranh cãi còn lớn hơn cả sai lầm ban đầu. Chúng ta cần sự nhất quán và rõ ràng hơn trong cách áp dụng công nghệ này.” – Gary Neville, cựu danh thủ Man Utd và bình luận viên Sky Sports (Giả định).
Liệu VAR có thể được cải thiện?
Không thể phủ nhận VAR đã giúp sửa chữa nhiều sai sót rõ ràng. Tuy nhiên, để công nghệ này thực sự phục vụ tốt cho bóng đá, cần có những cải tiến:
- Luật rõ ràng và nhất quán hơn: Đặc biệt là luật việt vị (có thể xem xét việc chỉ tính các bộ phận cơ thể có thể ghi bàn) và luật chạm tay.
- Nâng cao trình độ trọng tài VAR: Đảm bảo sự đồng nhất trong cách diễn giải tình huống và đưa ra quyết định.
- Cải thiện công nghệ: Sử dụng công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) như đã áp dụng tại World Cup có thể tăng tốc độ và độ chính xác.
- Tăng cường giao tiếp: Cho phép khán giả nghe được trao đổi giữa trọng tài chính và tổ VAR (như trong rugby) để tăng tính minh bạch.
- Giới hạn phạm vi can thiệp: Có thể xem xét lại tiêu chí “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” để tránh can thiệp vào những tình huống quá nhỏ nhặt hoặc 50/50.
Câu hỏi thường gặp (FAQ) về VAR và các bàn thắng bị từ chối
VAR là gì và hoạt động như thế nào ở Ngoại hạng Anh?
VAR (Video Assistant Referee) là một đội ngũ trọng tài xem lại các tình huống quan trọng trong trận đấu qua video. Họ chỉ can thiệp nếu phát hiện “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” liên quan đến: Bàn thắng/Không bàn thắng, Phạt đền/Không phạt đền, Thẻ đỏ trực tiếp, và Nhầm lẫn cầu thủ nhận thẻ.
Tại sao các quyết định việt vị của VAR lại gây tranh cãi nhiều nhất?
Do công nghệ kẻ vạch có thể xác định những lỗi việt vị cực nhỏ (chỉ vài milimet), mà mắt thường không thể nhận ra và đôi khi bị cho là quá máy móc, đi ngược lại tinh thần của luật. Sự chính xác của việc đặt điểm gốc trên cơ thể cầu thủ và thời điểm chuyền bóng cũng bị nghi ngờ.
Luật chạm tay nào thường khiến VAR từ chối bàn thắng?
Trước đây, bất kỳ pha chạm tay nào (kể cả vô tình) của cầu thủ tấn công dẫn đến bàn thắng đều bị thổi phạt. Luật hiện tại đã nới lỏng hơn, nhưng việc xác định tay có ở “vị trí không tự nhiên” hay không vẫn rất chủ quan và gây tranh cãi.
Liệu VAR có làm giảm cảm xúc khi xem bóng đá không?
Nhiều người hâm mộ cảm thấy vậy. Sự chờ đợi VAR kiểm tra, những pha ăn mừng “hụt” và các tranh cãi kéo dài có thể làm gián đoạn dòng chảy trận đấu và giảm bớt sự bùng nổ cảm xúc tức thời sau mỗi bàn thắng.
Những bàn thắng bị từ chối vì VAR gây tranh cãi nhất thường liên quan đến đội bóng nào?
Hầu hết các đội bóng lớn tại Premier League như Liverpool, Man City, Man Utd, Arsenal, Chelsea, Tottenham đều đã từng có những bàn thắng bị từ chối gây tranh cãi bởi VAR trong các trận cầu quan trọng.
Tương lai của VAR trong bóng đá Anh sẽ ra sao?
VAR chắc chắn sẽ tiếp tục tồn tại, nhưng áp lực cải tiến là rất lớn. Việc áp dụng công nghệ mới như việt vị bán tự động, thay đổi luật chơi và đào tạo trọng tài tốt hơn là những hướng đi có thể giúp VAR trở nên hiệu quả và ít gây tranh cãi hơn.
Kết luận
Không thể phủ nhận VAR đã mang lại một mức độ chính xác nhất định cho bóng đá Anh, sửa chữa nhiều sai lầm mà trước đây các trọng tài mắc phải. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn còn một chặng đường dài để hoàn thiện. Những bàn thắng bị từ chối vì VAR gây tranh cãi nhất chính là minh chứng rõ ràng cho những bất cập còn tồn tại, từ sự thiếu nhất quán trong luật lệ, tính chủ quan trong diễn giải, đến giới hạn của chính công nghệ.
Cuộc tranh luận về VAR sẽ còn tiếp diễn. Liệu chúng ta có chấp nhận một nền bóng đá “chính xác đến tàn nhẫn”, hay vẫn khao khát những cảm xúc nguyên sơ, đôi khi đi kèm với cả sai sót? Câu trả lời có lẽ nằm ở sự cân bằng. Hy vọng rằng, với những cải tiến trong tương lai, VAR sẽ trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực, minh bạch và ít gây tranh cãi hơn, trả lại sự tập trung cho vẻ đẹp và kịch tính trên sân cỏ.
Bạn nghĩ sao về VAR? Đâu là tình huống bàn thắng bị từ chối bởi VAR khiến bạn nhớ nhất? Hãy chia sẻ ý kiến của mình ở phần bình luận bên dưới nhé!
